بسمه تعالي

بيانيه فرهنگستان علوم پزشكي

درباره عدالت در سلامت

مقدمه:

طبق بند يك سند سياست‌هاي كلي سلامت ابلاغي مقام معظم رهبري، ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی و توانبخشی سلامت بايد مبتنی بر اصول و ارزش‌هاي انسانی- اسلامی و در راستای تحقق تمدن اسلامی ايراني بوده و در جامعه نهادینه شود. از مهمترين اصول و ارزش هاي انساني و اسلامي، رعايت عدالت در مراقبت‌ها و ارائه خدمات سلامت است. در اين خلاصه سياستي، راهبردهاي تحقق عدالت در سلامت و رصد آن با رويكرد تعيين‌كننده‌هاي اجتماعي سلامت و بر اساس سياست‌هاي كلي سلامت و تعیین کننده‌های اجتماعی آن، ارائه شده است.

تعريف:

عدالت در سلامت به معنی برخورداری آحاد مردم از وضعیت مطلوب سلامت است.[1]  

راهبردها:

سیاست‌ها و راهبردهای پیشگیری، مراقبت، درمان و آموزش و پژوهش علوم سلامت

1.  حاکمیت مبانی، ارزش‌ها، اخلاق و معنويت اسلامی با تأکید بر عدالت در سلامت در نظام آموزش عالی سلامت و نظام ارائه مراقبت‌ها و خدمات سلامت

2.  استقرار نظام سلامت جامع، با کیفیت مطلوب، ادغام يافته (همه‌جانبه شامل مراقبت‌ها، خدمات، آموزش و پژوهش)، پاسخگو و قابل تحمل از نظر هزینه برای حاکمیت و کلیه افراد جامعه به ویژه اقشار آسیب‌پذیر و کم درآمد

3.  استقرار نظام ارجاع، بر پایه توسعه شبكه و بسته مراقبت‌های بهداشتی درمانی اولیه و پزشکی خانواده به نحوی که کلیه مراقبت‌ها و خدمات، شامل ارتقاء سلامت، پیشگیری، درمان، توانبخشی و تسکینی را در ابعاد مختلف جسمي، اجتماعی، روانی و معنوی شامل شود.

4.     تأمین منابع مالی پایدار برای بخش سلامت از طریق صنعت بیمه، منابع عمومی، خیرین، وقف و غیره.

5.  پوشش کامل نیازهای پایه بهداشت و درمان توسط بیمه‌ها برای آحاد جامعه و کاهش سهم مردم از هزینه‌های بهداشت و درمان (اقتباس از سیاست های کلی سلامت،2-9)

6.  استقرار نظام حمایت اجتماعی برای حمایت از جانبازان، اقشار آسیب پذیر، دهک‌های نیازمند جامعه، اقليت‌ها، حاشيه نشين‌ها، مددجويان جسمي، رواني و اجتماعي، زنان سرپرست خانوار و مهجورین اجتماعي

7.  تربیت نیروی انسانی مورد نیاز نظام سلامت برپایه نیازهای بهداشتی درمانی مناطق کشور و اتخاذ سیاست‌های کارآمد برای ماندگاری آنان در مناطق محروم (این مناطق براساس شاخص های عدالت در سلامت مشخص می‌شود).

8.  توزیع و بهره مندی عادلانه فرصت‌ها و امکانات تحصیل و تحقیق در آموزش عالی سلامت در سراسر کشور (اقتباس از سیاست های کلی علم و فناوری6-2)

9.  تنظیم رابطه متقابل تحصیل با اشتغال و متناسب سازی سطوح و رشته‌های تحصیلی با نقشه جامع علمی کشور و نیازهای مرتبط با مراقبت‌ها، خدمات و توليد (اقتباس از سیاست‌های کلی علم و فناوری4-5)

10.تفکیک وظایف تولیت، تأمین مالی و تدارک خدمات در حوزه سلامت (اقتباس از سیاست‌های کلی سلامت،7)

11.پایش، ارزشیابی و رصد وضعیت عدالت در سلامت در مناطق و اقشار مختلف کشور از طریق احصای شاخص‌های عدالت در سلامت مصوب شوراي عالي سلامت و امنيت غذا بر پایه جمع‌آوری برخط (الکترونیک) داده‌ها و انجام مداخلات برای کاهش بی عدالتی در این مناطق و استفاده از این شاخص‌ها و سایر اطلاعات برای تحلیل وضعیت آینده عدالت در سلامت و اتخاذ تصمیم مناسب برای حال و آینده و قرار گرفتن کشور در زمره هفت کشور برتر دنیا از منظر عدالت در سلامت (اقتباس از الگوی اسلامی- ایرانی)  

12.در انتخاب وزیر و معاونین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به اصل اعتقاد به  عدالت در سلامت و داشتن برنامه مشخص برای اجرایی کردن آن و هم‌چنین اعتقاد  و عمل به نداشتن  تعارض منافع، اولویت داده شود.

13.ایجاد نظام الکترونیک در کلیه فرآیندهای نظام سلامت به منظور شفاف‌سازی اقدامات و جلوگیری از هرگونه فساد و رانت خواری

14.نهادینه‌سازی فرهنگ تصمیم‌گیری بر اساس شواهد علمی متقن

15.تقویت زیرساخت‌های خودکفایی دارویی، تجهیزات پزشکی، ملزومات، فرآورده‌های بیولوژیک و واکسن برای کاهش وابستگی به خارج از کشور و ارتقای کمی و کیفی طرح ژنریک

16.جهاد مستمر علمي در جهت تحول راهبردي نوآورانه براي دستيابي به مرجعيت علمي در علوم، فنون، مراقبت‌ها و خدمات سلامت

17.اعمال و ارتقاء سلامت معنوي اسلامي در جامعه و در عرصه‌هاي آموزش، پژوهش، مراقبت‌ها و خدمات سلامت

18.فرهنگ سازي و اصلاح باورهاي جامعه نسبت به جايگاه و نقش زنان در سلامت همه‌جانبه خانواده و جامعه

سیاست‌ها و راهبردهای توانمندسازی و مشارکت دادن جامعه درفرایند مدیریت سلامت

1.  ساماندهی و حمایت از سازمان‌های مردم نهاد، رابطین سلامت، سفیران سلامت و سیاست هر خانه یک خانه سلامت به منظور ارتقای فرهنگ و سواد سلامت جامعه و مهارت‌های خود مراقبتی

2.  مشارکت دادن مردم در عرصه‌های سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، آموزش و ترویج سلامت و نظارت و ارزشیابی از طریق توانمندسازی و سازمان‌دهی جامعه

3.  تدوین باورهای دینی و فرهنگی که موجب ارتقای سواد سلامت جامعه می‌شود و ترویج آن از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ، وزارت آموزش و پرورش، صداوسیما، حوزه، داوطلبان و سایر وسایل ارتباط جمعی

4.  گسترش سطح آگاهی، دانش و بینش زیست‌محیطی جامعه و تقویت فرهنگ و معارف دینیِ مشارکت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌ویژه امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ محیط زیست در تمام سطوح و اقشار جامعه (سیاست‌های کلی محیط زیست،14)

5.  افزایش تقاضا در جامعه برای اجرایی شدن راهبردهای عدالت در سلامت از طریق اطلاع‌رسانی درباره مفهوم و راهبردهای عدالت در سلامت و شاخص‌های آن و مشارکت دادن مردم در نظارت بر اجرای آن

سیاست‌ها و راهبردهای تقویت، هماهنگی و همکاریهای بین بخشی

1.  عدالت محوری، شفافیت و روزآمدی در تنظیم و تنقیح قوانین و مقررات اداری (سیاست‌های کلی نظام اداری،13)

2.  کل نگری، همسوسازی، هماهنگی و تعامل اثربخش دستگاههای اداری به منظور تحقق اهداف فرابخشی و چشم انداز به خصوص اهداف سلامت (سیاست‌های کلی نظام اداری،14)

3.  تحقق رویکرد سلامت همه جانبه و انسان سالم در همه قوانین، سیاست‌های اجرایی و مقررات (سیاست‌های کلی سلامت،2)

4.  اصلاح شرایط زیستی به‌ منظور برخوردار ساختن جامعه از محیط زیست سالم و رعایت عدالت و حقوق بین نسلی (سیاست‌های کلی محیط زیست،3)

5.  اصلاح الگوی تولید در بخش‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی و بهینه‌سازی الگوی مصرف آب، منابع، غذا، مواد و انرژی به‌ویژه ترویج مواد سوختی سازگار با محیط زیست (سیاست‌های کلی محیط زیست،2-8)

6.  پرداخت یارانه به بخش سلامت و هدفمندسازی یارانه‌های بهداشت و درمان با هدف تأمین عدالت و ارتقاء سلامت بویژه در مناطق غیربرخوردار و کمک اختصاصی به اقشار و دهک‌های نیازمند (اقتباس از سیاست‌های کلی سلامت،4-10)

7.  استفاده از ظرفیت اجرای هدفمند‌سازی یارانه‌ها در جهت افزایش تولید، اشتغال و بهره‌‌وری، کاهش مصرف انرژی و ارتقاء شاخص‌های عدالت اجتماعی (سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی،4)

8.    بهره‌ مندی عادلانه آحاد مردم از سبد غذایی سالم، مطلوب و کافی (سیاست‌های کلی سلامت بند 6)

9.  تأمین امنیت غذا و ایجاد ذخایر راهبردی با تأکید بر افزایش کمی و کیفی تولید مواد اولیه و کالا (سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، 8)

10.تأمین امنیت غذایی با تکیه بر تولید از منابع داخلی و نیل به خودکفایی در محصولات اساسی، ارتقاء سطح سلامت مواد غذایی تا استاندارد جهانی، اصلاح و بهینه نمودن الگوی مصرف و حمایت مؤثر از تولید و صادرات در محصولات دارای مزیت‌های نسبی و ایجاد مزیت‌های جدید با اولویت تامین امنیت غذایی آحاد مردم (اقتباس از سیاست‌های کلی در بخش کشاورزی،2)

11.ارتقاء سطح درآمد و زندگی روستاییان، کشاورزان و عشایر، توسعه‌ی پایدار روستاها و مناطق کشاورزی و رفع فقر با تقویت زیرساخت‌های مناسب تولید و تنوع‌بخشی و گسترش فعالیت‌های مکمل و اقتصادی به‌ویژه صنایع تبدیلی و روستایی و خدماتی نوین(سیاست‌های کلی در بخش کشاورزی،9)

12.ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار با تأکید بر استفاده از توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و آینده‌نگری نسبت به تحولات آنها در سطح ملی و جهانی(سیاست‌های کلی اشتغال،3)

13.  ایجاد امنیت‌ سرمایه‌گذاری، به منظور رفاه‌ عمومی و رونق‌ اقتصادی‌ و زمینه‌سازی‌ برای‌ عدالت‌ اقتصادی‌ و از بین‌ بردن‌ فقر در کشور (اقتباس ازسیاست های کلی امنیت اقتصادی،2)

14.بهبود محیط کسب و کار و ارتقاء شاخص‌های آن (سیاسی، فرهنگی، بهداشتی، زیستی، قضایی و محیط اقتصاد کلان، بازار کار، مالیات‌ها و زیر ساخت‌ها) و حمایت از بخش‌های خصوصی و تعاونی و رقابت از راه اصلاح قوانین، مقررات و رویه‌های ذیربط در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اقتباس ازسیاست های کلی اشتغال،5)

15.عدالت محوری در قوانین و اجتناب از هرگونه تبعیض ناروا، عمومی بودن قانون و شمول و جامعیت آن و حتی‌الامکان پرهیز از استثناهای قانونی (سیاست های کلی نظام قانون گذاری،9)

16.توجه ویژه به کاهش نرخ بیکاری در استان‌های با نرخ بيكاري بالاتر از متوسط کشور (سیاست‌های کلی اشتغال،12)

17.تقویت آداب و مهارت‌های زندگی و توانایی حل مسائل و عمل به آموخته‌ها برای بهبود زندگی فردی و اجتماعی دانش‌آموزان (سیاست‌های کلی تحول آموزش و پرورش،7-4)

18.ارتقاء سلامت جسمی، رواني و روحی معلمان و دانش‌آموزان و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی (سیاست‌های کلی تحول آموزش و پرورش،2-5)

19.روزآمد ساختن محتوای تعلیم و تربیت و تدوین برنامه‌ی درسي مبتنی بر فلسفه‌ی تعلیم و تربیت اسلامی و متناسب با نیازهای کشور (سیاست‌های کلی تحول آموزش و پرورش،1-4)

20.توسعه‌ی تربیت بدنی و ورزش در مدارس (سیاست‌های کلی تحول آموزش و پرورش،5-5)

21.گسترش سطح آگاهی، بینش و رفتار زیست‌محیطی جامعه و تقویت فرهنگ و معارف دینیِ مشارکت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌ویژه امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ سلامت جامعه بخصوص محیط زیست (اقتباس از سیاست‌های کلی محیط زیست،14)

22.رفع موانع ازدواج، تسهيل و ترويج تشكيل خانواده و افزايش فرزند، كاهش سن ازدواج و حمايت از زوج‌هاي جوان و توانمندسازي آنان در تامين هزينه‌هاي زندگي و تربيت نسل صالح و كارآمد، افزايش نرخ باروري به بيش از سطح جانشيني (اقتباس از سياست‌هاي كلي جمعيت، 1 و 2)

23.احیای بافت‌های فرسوده شهری و روستایی از طریق روش‌های کارآمد (سیاست‌های کلی نظام در امور مسکن،2)

24.برنامه‌ریزی دولت در جهت تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و نیازمند و حمایت از ایجاد و تقویت موسسات خیریه و ابتکارهای مردمی برای تأمین مسکن اقشار محروم (سیاست‌های کلی نظام در امور مسکن،3)

25.ایجاد نظام‌ جامع‌ حمل‌ و نقل‌ و تنظیم‌ سهم‌ هر یک‌ از زیربخش‌های‌ آن‌ با اولویت‌ دادن‌ به‌ حمل‌ و نقل‌ ریلی‌ و با توجه‌ به‌ جهات‌ مختلف از جمله اقتصادی، زیست محیطی و ایمنی