فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران سازمانی است که تاسیس آن در پانزدهم دی‌ماه ۱۳۶۶ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و و از همان سال آغاز به کار نمود. نخستین اساسنامه فرهنگستان در سال 1368 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و نسخه جدید اساسنامه نیز در سال 1390 در مجلس شورای اسلامی مصوب شد.
فرهنگستان علوم پزشکی در کنار سه فرهنگستان علوم، هنر و زبان و ادب فارسی مجموعه فرهنگستانهای جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهند که ریاست این مجموعه با رئیس جمهوری است و رئیس هیات امنا هر چهار فرهنگستان معاون عول رئیس جمهوری است.
اهداف:
· مشاوره، نظریه‌پردازی و آینده‌نگری در همه زمینه‌های سلامت
· نیل به استقلال علمی و فرهنگی
· توسعه علوم و فنون در حیطه سلامت
· تقویت روح پژوهش جهت دستیابی به مؤثرترین، علمی‌ترین و تازه‌ترین یافته‌ها و نوآوری‌ها در عرصه علوم سلامت
· کمک به دستیابی جامعه و آحاد مردم به بالاترین سطح سلامت همه جانبه با رویکرد اعتلای اخلاق پزشکی، فرهنگ بومی، عدالت در سلامت، محوریت انسان سالم در پیشرفت و توسعه، تکریم و الگوسازی، بنیان‌های اسلامی و فرهنگ‌سازی مناسب
· مشارکت در دیده‌بانی و رصد و پالایش همه ابعاد سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی
· صیانت از میراث فرهنگی و تمدن اسلامی و ایرانی در عرصه علوم سلامت
· رشد و گسترش معارف مبتنی بر فلسفه و حکمت، اخلاق و فقه اسلامی در حوزه سلامت و علوم پزشکی
وظایف :
· تلاش در جهت تحقق چشم‌انداز کشور در تمدن‌سازی و الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی با توجه به اهداف و وظایف فرهنگستان
· کمک به تحقق نقشه جامع علمی کشور، ارتقاء کارآمدی نظام، دفاع از مرزهای اعتقادی، وحدت، امنیت ملی و صیانت از فرهنگ و هویت اسلامی ایرانی
· تحلیل چالش‌ها و ارائه توصیه‌های کاربردی، مراقبتی و خدماتی برای ارتقای نظام سلامت کشور
· نقد سیاست‌ها و برنامه‌های در حال اجرا در حوزه سلامت و ارائه پیشنهاد به مراجع و دستگاه‌های ذی‌ربط
· ترجمان دانش در علوم سلامت و عرصه‌های ارائه مراقبت و خدمات سلامت با بهره‌گیری از فعالیت‌های جمعی و جذب حمایت و تشویق دانشمندان، پژوهشگران، نخبگان و صاحب‌نظران کشور
· ارائه و طرح فرضیه‌ها و نظریه‌های علمی، کوشش در راستای گسترش مرزهای دانش و تلاش برای ارتقای سطح دانش و پژوهش کشور همگام با حفظ استقلال علمی و فرهنگی و هماهنگ با نقشه جامع علمی کشور در عرصه سلامت
· همکاری و ارائه راهکار برای تقویت فرهنگ اسلامی، سلامت معنوی و اخلاق پزشکی و تلاش جهت شناخت و ترویج فقه سلامت
· زمینه‌سازی و حمایت از پایه‌ریزی و گسترش معارف مبتنی بر فلسفه و حکمت، اخلاق و فقه اسلامی در حوزه سلامت و پزشکی و تربیت نیروی انسانی در حوزه‌های مذکور با همکاری حوزه و دانشگاه
· مطالعه و تدوین سند و برنامه جامع برای تربیت پزشک حکیم در حوزه سلامت با همکاری حوزه و دانشگاه
· پالایش، تقویت و ترویج فرهنگ عمومی سلامت در جامعه
· انجام امور مشاوره علمی و پژوهشی اساسی در مسائل مربوط به دانش، نظریه‌پردازی و فناوری که از سوی قوای سه‌گانه، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراکز علمی و پژوهشی از فرهنگستان درخواست می‌شود و ارائه پیشنهاد‌های لازم
· مطالعه تجربیات کشورها در کسب و توسعه دانش و فناوری حوزه سلامت و همچنین بررسی آخرین یافته‌های علمی و نحوه استفاده از آنها با توجه به زمینه‌ها و امکانات موجود در کشور
· تشویق و ترغیب دانشمندان و پژوهشگران به نوآوری و خلق آثار علمی با حمایت مادی و معنوی از ایشان
· حمایت از ایجاد تسهیلات لازم جهت مبادله اطلاعات و نتایج تحقیقات و تبادل‌نظر میان دانشمندان و محققان و مبادله متخصصان و پژوهشگران علوم سلامت با سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی برای حفظ و احیای میراث پزشکی اسلامی و ایرانی با پرداخت کمک هزینه، واگذاری بورس، فرصت‌های مطالعاتی و استفاده از مسافرت‌های علمی از طریق مراجع ذی‌ربط
· بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقاء سطح علمی سمینارها، همایش‌ها و کنفرانس‌های پزشکی در سطح ملی و ارزیابی این گونه همایش‌ها
· حمایت از برگزاری همایش‌های علمی در زمینه جدیدترین یافته‌های علوم سلامت
· انتشار اطلاعات و دانسته‌های علوم سلامت از طریق انتشار مجلات و کتاب‌های علمی، پژوهشی و کاربردی به ویژه یافته‌های نوین علوم سلامت در سطح کشور و جهان
· تشویق و تکریم دانشمندان و خدمات آنان و اعطای پاداش، جایزه و نشان علمی به دانشمندان، پژوهشگران و مؤسساتی که خدمات علمی برجسته‌ای انجام داده‌اند.
· پیشنهاد و تخصیص اعتبارات و امکانات تحقیقاتی برای فعالیت‌های دانشمندان برجسته
· ایجاد ارتباط با فرهنگستانهای سلامت و علوم پزشکی سایر کشورها و بررسی و تصویب عضویت فرهنگستان در مجامع و سازمان‌های جهانی که وظایف و اهداف همسو با وظایف و اهداف فرهنگستان دارند در چارچوب قوانین و مقررات کشور
· اعتلای انجمن‌ها و بهره‌گیری و استفاده از توان انجمن‌های علمی گروه پزشکی و انجمن‌هایی که به نحوی با سلامت ارتباط دارند و تشویق و ترغیب مشارکت آنها در زمینه‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در ابعاد مختلف سلامت
· بررسی و تحلیل وضعیت علمی و فنی، آموزشی و پژوهشی علوم پزشکی و ارائه پیشنهاد در زمینه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذی‌ربط
تبصره: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دستگاه‌ها همکاری‌های لازم را در چارچوب این اساسنامه با فرهنگستان علوم پزشکی به عمل می‌آورند.
اعضا:
بر اساس مصوبه مجمع عمومی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در مرداد 1403 تعداد اعضای پیوسته 91 تن، اعضای وابسته 154 تن و اعضای افتخاری نیز 42 تن بوده‌اند. جلسات مجمع عمومی فرهنگستان در هر فصل اعضای پیشنهادی را در صورت تصویب به عنوان اعضای جدید معرفی می‌نماید.
