توجه به حقوق مردم به عنوان صاحبان داده‌ها ضروری است

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل فرهنگستان علوم پزشکی نخستین سخنرانی نشست اول سمپوزیوم فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در سلامت دیجیتال با مدیریت دکتر جعفریان به اهمیت حکمرانی صحیح در این حوزه اختصاص داشت. ÷یش از آغاز این سخنرانی دکتر جعفریان عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی با معرفی خود به حضار نشست حضوری و مجازی گفت: به عنوان یک جراح پیوند کبد برایم این موضوع قابل تصور است که در آینده‌ای نه چندان نزدیک هوش مصنوعی بتواند کار مرا نیز انجام دهد، زیرا با بهره‌برداری از نظام‌های کلان داده (big data) و تحلیل و یادگیری ماشینی چنین رشدی در هوش مصنوعی و کاربردهای آن در پزشکی چندان دور از هن نیست.

در سخنرانی نخست که به‌صورت برخط توسط دکتر احمدرضا شرافت استاد برق و کامپیوتر دانشگاه تربیت مدرس  به زبان انگلیسی ارائه شد مفاهیم حکمرانی مناسب اطلاعات و لزوم تدوین مقررات لازم در زمینه هوش مصنوعی سلامت مورد تاکید قرار گرفت. دکتر شرافت در سخنان خود ارتباط میان حکمرانی داده‌های سلامت با کیفیت داده‌ها، حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها را مرور کرد و لزوم توجه به حقوق صاحبان داده‌ها یعنی مردم و بیمارانی که داده‌های آنها در نظام سلامت مورداستفاده پزشکان قرار می‌گیرد را رکن اساسی در برنامه ریزی برای توسعه سلامت دیجیتال دانست.

وی با اشاره به اهمیت مفهوم مالکیت معنویِ (Intellectual property) در باره هرگونه داده از جمله داده‌هایی که از انسان‌ها به دست می‌آید، افزود: کاربردهای مختلف این گونه داده‌ها از جمله در درمان، پژوهش و آموزش می‌تواند زمینه چالش‌برانگیزی باشد و باید در توسعه مدیریت نظام انفورماتیک سلامت موردتوجه باشد. دکتر شرافت برقراری موازنه منطقی میان فوائد و آسیب‌های هر نوع فناوری دیجیتال را با درنظرگرفتن جنبه‌های اخلاقی و حقوقی از سوی همه طرف‌های ذی‌مدخل از جمله الزامات هوش مصنوعی سلامت خواند و اظهار داشت: دولت‌ها در این حوزه گاهی به عنوان کارفرما و متولی و گاهی به عنوان تنظیم کننده مقررات و ناظر حضور دارند و در کنار این نقش‌ها گاهی نیز خود توسعه دهنده فناوری و سرمایه‌گذار خواهند بود. اما همه این نقش‌ها الزامات یکسانی ندارند و برای بهترین حکمرانی در هوش مصنوعی سلامت لازم است تمام این نقش‌ها به خوبی شناخته شده و ملاحظات آنها در نظر گرفته شود. 

دیگر سخنران این نشست دکتر منصور فاتحی عضو کارگروه سلامت دیجیتال فرهنگستان علوم پزشکی بود. وی با تمرکز بر مفهوم گزارش دهی ساختار یافته اظهار داشت: تولید گزارش در علوم پزشکی و از جمله در رشته تخصصی من که رادیولوژی است با وجود استفاده از فناوری‌های پیشرفته چندان رشد نکرده است و در واقع مدیریت داده‌ها و نحوه ثبت و فرآوری آنها به تناسب فناوری‌های تصویربرداری به روز نشده است. وی گزارش دهی ساختاریافته را مستلزوم ثبت و نمایه کردن داده‌ها در سامانه‌های اطلاعاتی دانست که با تمرکز روی آن و طی فرآیندهای لازم امکان بهره‌برداری‌های متفاوتی همچون پژوهش را نیز با کمک داده‌های موجود خواهیم داشت.

دکتر فاتحی به مصادیقی از الزامات نظام سلامت برای گزارش دهی از جمله در حوزه‌های پرستاری، بیهوشی، سی تی اسکن و ...گفت: حفظ مستندات در این موارد جنبه حقوقی دارد و گزارش دهی از داده‌ها با ثبت ساختاریافته این موارد را نیز تسهیل می‌کند زیرا امکان گرفتن خروجی از داده‌های موردنیاز را برای گزارش‌های متفاوت فراهم می‌آورد. وی افزود: اگر صرفاً تبدیل الگوهای رایج ثبت داده‌ها به شکل داده‌های دیجیتال که در 10 سال گذشته مدنظر بوده تداوم یابد با محدودیت در مدیریت داده‌های ثبت شده روبرو خواهیم بود. اما با ثبت عمیق‌تر داده‌ها در لایه‌های زیرین حتی می‌توانیم امکان گزارش دهی به زبان های متفاوت را از همان داده‌های ثبت شده پزشکی داشته باشیم. 

گزارش افتتاحیه این سمپوزیوم و برنامه کامل سخنرانی‌های آن را می‌توانید در گزارش روابط عمومی و امور بین الملل فرهنگستان علوم پزشکی از آغاز این محفل علمی ملاحظه فرمایید.