شهرهای سالم با حمل‌ونقل پاک؛ ضرورتی برای سلامت و آینده پایدار ایران
در نشست تخصصی گروه ارتقاء سلامت فرهنگستان علوم پزشکی با محوریت «حمل‌ونقل پاک با رویکرد انسان‌محور»، کارشناسان و متخصصان با بررسی وضعیت آلودگی هوای کلان‌شهرها و نارسایی‌های موجود در سیستم حمل‌ونقل کشور، بر لزوم توسعه حمل‌ونقل پاک به‌عنوان راهکاری مؤثر برای بهبود سلامت عمومی و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی تأکید کردند.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل، نشست تخصصی گروه ارتقاء سلامت فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «حمل‌ونقل پاک، رویکرد انسان‌محور»، روز چهارشنبه ۲۷ فروردین‌ماه با حضور اعضای گروه، کارشناسان حوزه سلامت، و اعضای کارگروه کاهش مخاطرات سلامت به‌صورت حضوری و آنلاین برگزار شد.
در این نشست، موضوعاتی همچون آلودگی شدید هوای کلان‌شهرهای کشور، ناکارآمدی سیستم‌های حمل‌ونقل شهری، و لزوم بازنگری در سیاست‌گذاری‌های شهری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
سخنرانان نشست با اشاره به آمارهای نگران‌کننده مرتبط با تلفات ناشی از آلودگی هوا، تأکید کردند که سالانه بیش از ۳۷۰۰ نفر در تهران و بیش از ۵۰ هزار نفر در سطح کشور، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می‌دهند. طبق برآوردها، حدود ۸۸ درصد آلودگی هوای کلان‌شهرهای ایران ناشی از وسایل نقلیه موتوری است.
کارشناسان با بیان این که حمل‌ونقل پاک شامل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی و خودروهای برقی می‌شود، آن را یکی از کلیدی‌ترین ابزارها برای مقابله با آلودگی و ارتقای سلامت شهروندان معرفی کردند.
در بخش دیگری از این نشست، به برخی از تجارب موفق گذشته در زمینه کاهش آلودگی هوا از جمله توسعه شبکه گازرسانی، کاهش گوگرد سوخت و جایگزینی کاربراتورها با انژکتورها اشاره شد. با این حال، تأکید شد که اقدامات مقطعی و تکنیکی بدون برنامه‌ریزی کل‌نگرانه و انسان‌محور نمی‌توانند به کاهش پایدار آلودگی بیانجامند.
همچنین مطرح شد که در تهران، از حدود ۲۰ میلیون تردد روزانه، بیش از ۵۵ درصد آن در مسیرهایی کمتر از ۵ کیلومتر انجام می‌گیرد. این امر نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از سفرهای شهری ظرفیت تبدیل به پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری را دارند؛ مشروط بر آن‌که زیرساخت‌های لازم فراهم شود.
یکی از نکات کلیدی مطرح‌شده در این جلسه، انتقاد از «خودرومحوری» و توسعه بزرگراه‌ها بود. کارشناسان تأکید کردند که علی‌رغم گسترش بزرگراه‌ها در تهران، متوسط سرعت تردد در این شهر حدود ۲۵ کیلومتر بر ساعت باقی مانده است؛ نشانه‌ای از ناکارآمدی سیاست‌های کنونی حمل‌ونقل شهری.
از دیگر محورهای نشست می‌توان به تأکید بر لزوم توجه به عدالت اجتماعی در دسترسی به حمل‌ونقل پاک، نقش مبلمان شهری در ارتقای ایمنی و کیفیت زندگی، و ضرورت در نظر گرفتن همبافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در طراحی مدل‌های بومی حمل‌ونقل اشاره کرد.
در بخش پایانی نشست، استفاده از ابزارهای علمی نظیر ارزیابی تأثیر سلامت (HIA) و ارزیابی اجتماعی (SIA) در فرآیند برنامه‌ریزی شهری به‌عنوان راهکاری اثبات‌شده در سطح جهانی معرفی شد. نمونه‌هایی مانند گسترش مسیرهای دوچرخه‌سواری در شهرهایی همچون کپنهاگ، نشان داده‌اند که این ابزارها به بهبود سلامت عمومی و کاهش هزینه‌های درمانی منجر شده‌اند.
شرکت‌کنندگان در این نشست بر این باور بودند که توسعه حمل‌ونقل پاک باید به یک اولویت راهبردی برای مدیریت شهری در ایران تبدیل شود. به‌کارگیری تجربه‌های موفق جهانی، همراه با درک دقیق از ویژگی‌ها و نیازهای بومی، می‌تواند راهگشای رسیدن به شهرهایی سالم، پایدار و عادلانه باشد.
