آخرین روند شاخصهای کلان نظام سلامت بررسی شد
ششصد و چهارمین جلسه گروه علوم بهداشتی و تغذیه فرهنگستان علوم پزشکی با محوریت «رصد کلان شاخصهای نظام سلامت در کشور» برگزار شد و طی آن، وضعیت شاخصهای سلامت، چالشها، لزوم بازبینی دادهها و الزامات تقویت نظام دیدهبانی سلامت مورد بحث قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل؛ . این جلسه با ادامه موضوع «رصد کلان شاخصهای نظام سلامت در کشور» همراه بود و در ابتدای آن دکتر اکبری ساری، رئیس مؤسسه ملی سلامت، گزارشی از وضعیت شاخصهای سلامت در حوزههای مختلف ارائه کرد.
به گفته وی، با وجود افزایش نرخ طلاق، نرخ باروری و رشد جمعیت از 1.2 در سال ۱۳۹۸ به 1.05 در سال ۱۴۰۳ رسیده و تعداد فرزندآوری کاهش یافته است. نرخ باسوادی از ۹۴/۷ به ۹۷ درصد افزایش یافته اما میزان بیکاری از ۱۰/۶ درصد در ۱۳۹۸ به ۷/۵ درصد در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است. همچنین هزینه خوراک از ۲۰ میلیون تومان در دهک اول تا ۹۵ میلیون تومان در دهک دهم متغیر است. سهم مرگ ناشی از حوادث ترافیکی افزایش یافته و فعالیت فیزیکی مردان کمتر از زنان و در روستا کمتر از شهر گزارش شده است. یزد بالاترین و قم کمترین میزان فعالیت فیزیکی بزرگسالان را دارد. نرخ مصرف دخانیات در مردان ۲۵ درصد و در زنان ۴ درصد، و مصرف الکل در مردان ۱۵ درصد با بیشترین سهم در استان قزوین و کمترین میزان در خراسان جنوبی گزارش شده است.
براساس گزارش ارائه شده، شیوع دیابت در بزرگسالان بالای ۱۸ سال حدود ۱۳ درصد است که در سال ۱۴۰۰ تا ۱۸ درصد نیز افزایش یافته است. اختلالات روانپزشکی در گروههای پایین اجتماعی تا ۳۰–۲۰ درصد گزارش شده و تعداد کودکان بازمانده از تحصیل هشت درصد کاهش یافته است. هزینههای نظام سلامت با درنظر گرفتن تورم از سال ۱۳۹۹ تغییری نداشته و پرداخت از جیب مردم از ۴۲/۹ درصد در سال ۱۴۰۲ به ۴۱/۲ درصد در سال ۱۴۰۳ رسیده که بیانگر کاهش امکان پرداخت است. همچنین ۵۴ درصد پرداخت مستقیم در پنجک اول انجام میشود که نشاندهنده بهرهمندی کمتر این گروه است.
در حوزه پیشگیری، خدمات PHC از ۷ به ۳ درصد کاهش یافته و فاکتورهای خطر رو به افزایش است. طبق مطالعه هزینه-درآمد، پرداخت از جیب مردم در خدمات سرپایی ۶۹ درصد و در خدمات دندانپزشکی ۹۵ درصد در سال ۱۴۰۲ گزارش شد.
در ادامه جلسه، اعضای گروه و مدعوین به بیان نظرات و پیشنهادهای خود پرداختند. از جمله بر لزوم بازبینی منابع دادهای، فاصله میان آمار ثبت دیابت (۳/۵ درصد) و نرخ واقعی (حدود ۷ درصد)، اهمیت تحلیل خدمات براساس گروههای سنی و جنسی، ضرورت همترازسازی شاخصهای عملکردی، نیاز به ارجاع دادههای مشکوک به تیمهای اپیدمیولوژیک و ضرورت استمرار پیمایشهای ملی مانند طرح کاسپین تأکید شد. همچنین ایجاد یک نظام دیدهبان معتبر برای جمعآوری، اعتبارسنجی و تحلیل دادهها و پاسخگویی نظام سلامت خصوصاً در شاخصهای عدالت سلامت ضروری اعلام شد.
در بخش دیگری از مباحث، نبود پایداری منابع در حوزه سلامت، علت عدم اجرای مرکز CDC، ضرورت تدوین کتاب اطلاعات با محوریت عدالت سلامت، لزوم راستیآزمایی دادههای گردآوریشده توسط مؤسسه ملی تحقیقات سلامت و نقش آن در بازخورددهی به مراکز مربوطه مورد توجه قرار گرفت. همچنین بر این نکته تأکید شد که سهم ۳۰ درصدی عوامل مرتبط با تغذیه نادرست در ۴۲۰ هزار مرگ سالانه کشور اهمیت گنجاندن شاخصهای تغذیهای را در سیمای سلامت دوچندان میکند.
اعضا یادآور شدند که شاخصها باید یکپارچه و در یک پیمایش جامع هر ۵ تا ۷ سال انجام شود و نبود داده در حوزههای اجتماعی و معنوی سلامت یکی از خلأهای موجود است. همچنین با وجود ساختار مؤسسه ملی سلامت مبتنی بر تحقیق و توسعه، بخش «توسعه» آن مغفول مانده و ضروری است پیمایشها بهصورت منسجم و یکپارچه توسط این مؤسسه انجام شود. شرکت مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت در جلسات آینده به دلیل نیاز مراکز به اطلاعات ضروری دانسته شد. همچنین پرسش درباره اینکه مسئولیت سیاستگذاری دادهها در وزارت بهداشت برعهده چه نهادی است، مطرح شد.
در پایان، مقرر شد ادامه مباحث به جلسه آینده موکول شود و برای جمعبندی بهتر، ارائه دادههای تکمیلی از سوی مؤسسه ملی سلامت و مرکز گسترش شبکه، و نیز ارائه خلاصهای از وضعیت شاخصهای ایمنی محصولات غذایی در حوزههای صنعت و کشاورزی توسط نماینده سازمان غذا و دارو در جلسه آتی ارائه شود.
