کرامت انسانی و عدالت باید در بهره‌گیری از هوش مصنوعی در سلامت رعایت شود
دکتر محمدحسین نیکنام، در کارگاهی در هفتمین همایش بین‌المللی «طب در سیره نبوی»، با تأکید بر نگاه چندبعدی اسلام به مفهوم سلامت، بر ضرورت توجه به کرامت انسانی، حفظ حریم خصوصی و عدالت در بهره‌گیری از فناوری‌های هوش مصنوعی در نظام سلامت تأکید کرد.
دکتر محمدحسین نیکنام، رئیس گروه قرآن، عترت و سلامت فرهنگستان علوم پزشکی، با اشاره به جایگاه سلامت در آموزه‌های اسلامی، سلامت را مفهومی چندبعدی شامل ابعاد جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانست و گفت: «هرگونه توسعه فناوری در نظام سلامت، از جمله بهره‌گیری از هوش مصنوعی، باید با رعایت کرامت انسانی و در چارچوب منظومه معنایی اسلام صورت گیرد.»
وی در ادامه به کاربردهای گسترده هوش مصنوعی در حوزه سلامت پرداخت و نقش این فناوری را در تشخیص زودهنگام بیماری‌ها، پیش‌بینی شیوع، تسریع روند توسعه دارو و پایش هوشمند بیماران تشریح کرد. دکتر نیکنام افزود: «در کنار این فرصت‌ها، هوش مصنوعی پرسش‌های اخلاقی تازه‌ای را پیش روی جامعه سلامت قرار می‌دهد؛ مسائلی که پاسخ به آنها بدون بهره‌گیری از اصول و ارزش‌های قرآنی ممکن نیست.»
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی با تأکید بر اصل «حفظ اسرار» در قرآن کریم، بر لزوم رعایت محرمانگی اطلاعات بیماران تصریح کرد و گفت: «جمع‌آوری و تحلیل داده‌های پزشکی بیماران باید با رضایت آگاهانه و رعایت کامل محرمانگی انجام شود.»
رئیس گروه قرآن، عترت و سلامت فرهنگستان علوم پزشکی همچنین با بیان ضرورت تعیین دقیق مسئولیت‌ها در خطاهای ناشی از تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، اظهار داشت: «شفاف‌سازی وظایف پزشک، طراح سامانه و نهاد ارائه‌دهنده خدمت باید جدی گرفته شود و در نهایت، تصمیم‌گیری نهایی همچنان بر عهده پزشک باقی بماند. اتکای بیش از حد به الگوریتم‌ها می‌تواند در بلندمدت توان تخصصی پزشکان را تحت تأثیر قرار دهد.»
دکتر نیکنام در بخش دیگری از سخنان خود با هشدار نسبت به پیامدهای سوگیری داده‌ها، گفت: «اگر نظارت کافی نباشد، برخی گروه‌های جامعه ممکن است در تشخیص یا درمان دچار تبعیض شوند. بنابراین شفافیت در توسعه الگوریتم‌ها و نظارت علمی و اخلاقی بر آنها ضروری است.»
گفتنی است هفتمین همایش بین‌المللی «طب در سیره نبوی»، با هدف بررسی ابعاد نوین اخلاق پزشکی در مواجهه با فناوری‌های هوشمند، طی روزهای ۲۷ تا ۲۹ آبان‌ماه سال جاری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز برگزار شد.
